2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi
2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye cumhurbaşkanını belirlemek için en geç 18 Haziran 2023 tarihinde yapılacak seçimdir.[1][2] 2023 Türkiye genel seçimleri ile aynı gün yapılacaktır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir konuşmasında 1950 seçimlerine atıfta bulunarak seçimlerin 14 Mayıs 2023'te yapılabileceğinin işaretini vermiştir[3] ve bazı muhalif partiler de bu tarihi seçim tarihi olarak kabul etmiştir.[4] Fakat YSK'dan seçim tarihi ile ilgili henüz resmi bir açıklama gelmemiştir.
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| Kamuoyu yoklamaları | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
.png)
Arka plan
2017 referandumu ve 2018 seçimleri
Bir önceki Türkiye genel seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimi, 24 Haziran 2018'de gerçekleşti. Bu yeni sistemin kabul edildiği 2017 anayasa değişiklik referandumu, hazırlık aşamasında ve kampanya sırasında siyaset, basın ve halk tarafında tartışmalı geçti. 2017 Anayasa referandumunda seçmenler tarafından az farkla onaylanması sonucu ve YSK tarafından mühürsüz oyların geçerli saymasının ardından referandum sonucu da tartışıldı.[5] Bu kabul edilen referandum ile genel seçimlerin artık cumhurbaşkanlığı seçimleri ile aynı gün yapılmasına karar verildi. 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2018'deki seçimde yeniden cumhurbaşkanı seçildi. 2018 genel seçimlerinde partilerin ittifak yapması için seçim kanunu değiştirildi.[6] Bu seçimde Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı kuruldu. Fakat AK Parti, 2018 genel seçimleri sonucu TBMM'deki salt çoğunluğunu kaybetti ve bunun sonucunda mecliste ittifak ortakları olan MHP ve BBP'nin desteğine ihtiyaç duydu.[7] 9 Temmuz 2018'de başbakanlık makamı kaldırıldı. Son başbakan Binali Yıldırım, 12 Temmuz 2018'de yeni dönemin TBMM Başkanı seçildi.[8]
Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.[9]
2019 yerel seçimleri
Millet İttifakı'nda başı çeken CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu seçim yenilgisinden dolayı eleştiriliyordu. Bu yüzden 2019'daki yerel seçimler ana muhalefet için çok önemliydi. CHP ve İYİ Parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda Millet İttifakı yeniden kuruldu.[10] Yapılan yerel seçimler sonrasında Millet İttifakı, oyların çoğunluğunu alamasa da İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin, Adana gibi ülkenin büyük şehirlerini alarak uzun bir süre sonra Erdoğan'a karşı bir başarı elde etti.[11] Ancak AK Parti ve Erdoğan hükûmeti tarafından yapılan itirazlar sonucu Millet İttifakı'nın kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri, Yüksek Seçim Kurulu tarafından iptal edildi [12] ve seçimler 23 Haziran 2019 tarihinde yeniden yapıldı. Yenilenen seçimde de Millet İttifakı'nın adayı Ekrem İmamoğlu, AK Parti adayı Binali Yıldırım'a karşı kazandı ve belediye başkanı oldu.[13]
Seçim sistemi
Cumhurbaşkanı adayının, seçilebilmesi için geçerli oyların salt çoğunluğunu alması (en az yüzde 50 oran + 1 oy) gereken iki turlu sistemle seçilir. Hiçbir aday salt çoğunluğu sağlayamazsa, ilk turda en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur yapılır ve ardından salt çoğunluğu alan aday seçilir.[7]
Cumhurbaşkanı, 5 yıllık görev süresi için doğrudan halk tarafından seçilir.[14]
Anayasanın 101. maddesine göre, bir adayın cumhurbaşkanlığı seçimine katılabilmesi için, en son parlamento seçimlerinde tek başına veya birlikte geçerli oyların %5'ini almış siyasi partiler ya da mecliste en az 20 milletvekiline sahip bir siyasi parti grubu aday gösterebilir. Diğer yandan, ilçe seçim kurullarında en az 100.000 seçmenin imzasını toplayabilen kişiler de aday olabilir.[15][16]
Erdoğan'ın yeniden aday olması hakkındaki tartışmalar
2018 seçimlerinden önce cumhurbaşkanları parlamenter sistem içinde sembolik bir devlet başkanı olarak görev yapıyorlardı. Seçimlerden sonra cumhurbaşkanının yetkileri artarak, başkanlık sistemi içinde hükûmet başkanı ve devlet başkanı olmak üzere partili devlet görevlisi oldu. Hükûmet sistemi değişikliğine rağmen, bazı hukukçular ve muhalif siyasetçiler, 2014 ve 2018'de Erdoğan iki defa cumhurbaşkanı seçildiği için meclisin erken seçim kararı almadıkça bir defa daha aday olamayacağını belirtmektedir.[17] Mustafa Şentop, Ersan Şen, Metin Feyzioğlu ve diğer bazı hukukçular,[18] 2018'de başkanlık sistemine geçildiği için ve isim benzerliği dışında yeni bir makamın oluşmasını ileri sürerek 2018'deki seçimin Erdoğan'ın yeni sistemde ilk dönemi olduğunu belirtmektedirler.[19] Erdoğan'ın aday olamayacağını belirten hukukçular Anayasa'daki maksimum görev döneminin değiştirilmediğini ve bu durumda sistemlerin değil anayasasının baz alınması gerektiğini belirterek bu görüşe karşı çıkmaktadır.[17]
Adaylar
Adaylığını açıklayanlar
- Recep Tayyip Erdoğan: Türkiye cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkanı.[20]
- Desteğini açıklayanlar: Cumhur İttifakı.
- Kemal Kılıçdaroğlu: Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı[21]
- Desteğini açıklayanlar: Millet İttifakı, Liberal Demokrat Parti,[22] Mustafa Sarıgül,[23] Muharrem İnce (2. tur),[24] Ümit Özdağ (Şartlı destek),[25] HDP,[26] Avrupa Sosyalistler Partisi,[27] TİP.[28]
- Muharrem İnce: Memleket Partisi genel başkanı ve 2018 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nin cumhurbaşkanı adayı.[29]
- Doğu Perinçek: Vatan Partisi genel başkanı ve 2018 seçimlerinde Vatan Partisi'nin cumhurbaşkanı adayı.[30]
- Cem Uzan: Eski Genç Parti genel başkanı.[31]
- Fatih Erbakan: Yeniden Refah Partisi genel başkanı[32]
- Serdar Savaş: Doktor ve politikacı.[33]
- Sinan Oğan: Eski Milliyetçi Hareket Partisi milletvekili.[34]
- Ahmet Özal: Tek Parti genel başkanı.[35]
- Öztürk Yılmaz: Yenilik Partisi genel başkanı.[36]
-
-
Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu -
-
-
-
Yeniden Refah Partisi genel başkanı Fatih Erbakan -
Hekim ve politikacı Serdar Savaş -
-
Tek Parti genel başkanı Ahmet Özal -
Yenilik Partisi genel başkanı Öztürk Yılmaz
.png)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Aday olmayı reddedenler
- Devlet Bahçeli: Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanı ve eski başbakan yardımcısı (1999-2002).[37]
- Meral Akşener: İYİ Parti genel başkanı ve eski içişleri bakanı (1996-1997).[38][39]
- Mansur Yavaş: Ankara Büyükşehir belediye başkanı[40]
- Ekrem İmamoğlu: İstanbul Büyükşehir belediye başkanı[41]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Adaylar ve partiler
Anketler
İttifaklar
| 1 | İttifak | Üyeler | İdeoloji | Sandalye sayısı |
|---|---|---|---|---|
| Cumhur İttifakı | 334 / 600 | |||
| 2 | Millet İttifakı | 175 / 600 | ||
| 3 | Emek ve Özgürlük İttifakı | 60 / 600 | ||
| 4 | Sosyalist Güç Birliği | 0 / 600 |
Kaynakça
- ^ Ersan Şen (26 Şubat 2021). "Cumhurbaşkanının Üçüncü Defa Seçilmesi". www.sen.av.tr. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ KANUNU" (PDF). mevzuat.gov.tr. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan seçim tarihini açıkladı: 14 Mayıs 2023". euronews. 23 Ocak 2023. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "Kemal Kılıçdaroğlu: Seçim 14 Mayıs'ta olacak, sandığa gideceğiz; Türkiye'yi büyüteceğiz". www.cumhuriyet.com.tr. 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "'Mühürsüz oy' tartışmalarının hukuki boyutu ne?". BBC Türkçe. 17 Nisan 2017. 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ ""Seçim İttifakı" Kanunu Resmi Gazete'de yayımlandı". Habertürk. 16 Mart 2018. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ a b "İktidarın yüzde 50 artı bir oy paniği". Medyascope. 2 Ekim 2019. 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "TBMM'nin yeni başkanı Binali Yıldırım". DW Türkçe. 12 Temmuz 2018. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "Bahçeli: 2023'te adayımız Recep Tayyip Erdoğan'dır". Sözcü. 16 Ekim 2020. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "CHP'li Torun Millet İttifakı'nın şifrelerini anlattı: "AKP'ye kaybettirme üzerinde uzlaştık"". BBC News Türkçe. 22 Şubat 2019. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ "Seçim Sonuçları: Mart 2019 Yerel Seçim Sonuçları". Sözcü. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ "İstanbul seçimleri iptal edildi!". birgun.net. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ "Seçim Sonuçları: 23 Haziran 2019 İstanbul Büyükşehir Belediyesi Seçim Sonuçları". www.sozcu.com.tr. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ "82 Anayasası'nda yapılan değişiklikler". Cumhuriyet. 30 Mart 2010. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "Seçim 2018: Cumhurbaşkanı adayları kimler oldu?". BBC Türkçe. 7 Mayıs 2018. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "Siyasi partilerin cumhurbaşkanı aday başvurusunda yarın son gün". TRT Haber. 4 Mayıs 2018. 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ a b "Erdoğan'ın yeniden aday olup olamayacağına Cumhur İttifakı'nın değiştirmek istediği Anayasa Mahkemesi mi karar verecek?". Independent Türkçe. 3 Ekim 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ Uğuroğlu, Orhan (14 Eylül 2020). "Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyesi Cemil Çiçek, TBB Başkanı Feyzioğlu, Prof. Şen ve Prof. Caniklioğlu: Erdoğan tekrar aday olabilir". T24. 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022.
- ^ ""Erdoğan aday olamaz" diyenlere, Şentop'tan net cevap". Star. 10 Aralık 2020. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2023 adaylığını resmen açıkladı". ensonhaber.com. 9 Haziran 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022.
- ^ "6'lı masa toplantısı sonrası açıklama | 6'lı masanın adayı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu (CANLI)". www.ntv.com.tr. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ "LDP Genel Başkanından Kılıçdaroğlu ve Millet İttifakı Hakkında Açıklama". LDP Twitter. 6 Mart 2023. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ "Sarıgül'den Kılıçdaroğlu'nun adaylığına destek". T24. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ "Muharrem İnce: Seçim ikinci tura kalırsa Kemal Kılıçdaroğlu'nu desteklerim". Cumhuriyet. 7 Mayıs 2022. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ "Zafer Partisi'nden Kılıçdaroğlu'na adaylık için şartlı destek". www.ntv.com.tr. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ Haber7. "HDP'den Kılıçdaroğlu'na destek: Ziyaretini bekliyoruz". Haber7. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ Haber7. "Avrupa Sosyalistler Partisi'nden Kılıçdaroğlu'na adaylık desteği". Haber7. Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ "TİP'ten Kılıçdaroğlu'nun adaylığına tam destek: İlk turda bu işi bitirelim". Haberler. 7 Mart 2023. Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ "Muharrem İnce, 2023 seçimlerinde aday olacağını açıkladı". TRT Haber. 15 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
- ^ "Doğu Perinçek cumhurbaşkanı adaylığını açıkladı!". Yurt Gazetesi. 20 Kasım 2022. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022.
- ^ "'İnanın, Erdoğan dönemi bitiyor'". www.sozcu.com.tr. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
- ^ Yeniden Refah Partisi: Cumhurbaşkanı adayımızFatihErbakan'dır
- ^ "'Her birimiz bir Gandalf olacağız' diyen Dr. Serdar Savaş Cumhurbaşkanlığı'na adaylığını açıkladı: Hz. Muhammed ve Atatürk'ün yaptığını yapacağız". 7 Haziran 2020. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.
- ^ Duvar, Gazete (9 Temmuz 2022). "Sinan Oğan cumhurbaşkanı adaylığını sosyal medyadan duyurdu". www.gazeteduvar.com.tr/sinan-ogan-cumhurbaskani-adayligini-sosyal-medyadan-duyurdu-haber-1580298. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022.
- ^ Gazete, B. "Türkiye İttifakının Cumhurbaşkanı Adayı Ahmet Özal oldu". B Gazete. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ "Öztük Yılmaz 80 milyon vatandaşa seslendi! Bunlara mecbur değilsiniz! 100 bin imza verin ve kazanalım!". N Gazete. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ "Erdogan to be candidate of People's Alliance in 2023 presidential elections". Report News Agency (İngilizce). 7 Şubat 2022. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
- ^ "Meral Akşener: Cumhurbaşkanlığına aday olmayacağım". BBC Türkçe. 25 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
- ^ "İYİ Party's Akşener says she will run for prime minister not president - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ "Mansur Yavaş, Cumhurbaşkanı adayı olmayacak - En Son Haber". www.ensonhaber.com. 3 Mart 2023. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ "Ekrem İmamoğlu geri adım attı: Benim adayım Kemal Kılıçdaroğlu - En Son Haber". www.ensonhaber.com. 3 Mart 2023. Erişim tarihi: 7 Mart 2023.
- ^ "Akşener'den 'Millet İttifakı' liderlerine toplantı çağrısı; "24 Haziran öncesi bir yol haritası açıklamak millete güven verecek"". T24. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019.
- ^ "Emek ve Özgürlük İttifakı deklarasyonu açıklandı". Duvar. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
Farklı kültürlere, kimliklere, inançlara ve yaşam tarzlarına saygıya dayalı eşit yurttaşlık hakkının temel bir ilke olarak benimsenmesi [...] Diyalog ve çözüm zeminini kurmak ve güçlendirmek ve demokratik müzakere yöntemleriyle tüm toplum için geleceğin kazanılmasına önayak olmak; bu çerçevede, başta anadili hakkı olmak üzere tüm evrensel kimlik haklarının tanınması için gerekli düzenlemelerin yapılması büyük önem taşımaktadır.