დუშეთი
| ქალაქი | |||
|---|---|---|---|
|
დუშეთი | |||
 დუშეთის ხედი ბაზალეთის ტბისკენ მიმავალი გზიდან | |||
| |||
| ქვეყანა |
 საქართველო | ||
| მხარე | მცხეთა-მთიანეთის მხარე | ||
| მუნიციპალიტეტი | დუშეთის მუნიციპალიტეტი | ||
| კოორდინატები | 42°05′00″ ჩ. გ. 44°42′00″ ა. გ. / 42.08333° ჩ. გ. 44.70000° ა. გ. | ||
| პირველი ხსენება | 1215 | ||
| ამჟამინდელი სტატუსი | 1756 | ||
| ცენტრის სიმაღლე | 900 მ | ||
| ოფიციალური ენა | ქართული ენა | ||
| მოსახლეობა | 6167[1] კაცი (2014) | ||
| ეროვნული შემადგენლობა | ქართველები 99,5 % | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+4 | ||
| სატელეფონო კოდი | +995 346[2] | ||
| საფოსტო ინდექსი | 1800[3] | ||
.svg)    | |||
დუშეთი — ქალაქი საქართველოში, დუშეთის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. ქალაქში არის განათლებისა და კულტურის დაწესებულებები, თეატრი, მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი, დუშეთის გეოფიზიკური ობსერვატორია. დუშეთში არის წილკნის ეპარქიის რეზიდენცია.
გეოგრაფია
მდებარეობს დუშეთის ქვაბულში, მდინარე დუშეთისხევის ორივე ნაპირზე. რკინიგზის სადგურ მცხეთიდან 33 კმ მანძილზე, თბილისიდან 50 კმ., ზღვის დონიდან 900 მ სიმაღლეზე.
დუშეთში ზომიერად ნოტიო ჰავაა. იცის ზომიერად ცივი ზამთარი და ხანგრძლივი თბილი ზაფხული. სშუალო წლიური ტემპერატურაა 9,7°C, იანვრის საშუალო ტემპეატურაა -1,4°C, ივლისისა 20,4°C. ნალექები 740 მმ წელიწადში.
ისტორია
დუშეთის ტერიტორიაზე გათხრილი სამაროვანები ადასტურებს, რომ ადამიანს აქ ჯერ კიდევ ადრინდელ ანტიკურ ხანაში უცხოვრია. წყაროებში პირველად 1215 წელს იხსენიება. XVII საუკუნეში დუშეთი არაგვის ერისთავთა რეზიდენცია იყო. აქ იდგა ნუგზარ არაგვის ერისთავის სასახლე. არაგვის ერისთავთა კარზე დამკვიდრდა მნიშვნელოვანი კულტურული და ლიტერატურული ტრადიციები. ამ ტრადიციებზე აღიზარდა არაერთი ქართველი მწიგნობარი, მათ შორის კვიპრიანე სამთავნელი (XVII-XVIII სს.), ოთარ ერისთავი (XVIII ს.), მიტროფანე ნინოწმინდელი, კალიგრაფები იოსებ და სოფრონიოს ერისთავები, იოანე ოსეშვილი და სხვ. 1635 წელს ქართლის მეფე როსტომმა არაგვის საერისთავოს დასამორჩილებლად მოწყობილი ლაშქრობის დროს დუშეთი გადაწვა. 1688 წელს დუშეთი კვლავ დაარბია ქართლის მეფე გიორგი XI-მ.
1743 წელს საერისთავოს გაუქმების შემდეგ დუშეთი მნიშვნელოვნად დაკნინდა. 1756 წელს მან ფეოდალური ქალაქის სტატუსი მიიღო, 1802 წელს კი ახლადშექმნილი დუშეთის მაზრის ცენტრი გახდა. 1918 წლის ივნისში დუშეთში მოხდა ბოლშევიკური აჯანყება საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის წინააღმდეგ. 1928 წლიდან გახდა დუშეთის რაიონის ცენტრი. საბჭოთა პერიოდში ქალაქში მოქმედებდა საკონსერვო და რძის ქარხნები, ქართული ხალიჩების საქსოვი საამქრო, მიუხედავად ამისა, მოსახლეობის უმრავლესობა ჩაბმული იყო სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობაში.
დემოგრაფია
2014 წლის აღწერის მონაცემებით დაბაში ცხოვრობს 6167 ადამიანი.
| აღწერის წელი | მოსახლეობა | კაცი | ქალი | ეთნიკური შემადგენლობა |
|---|---|---|---|---|
| 1882[4] | 2041 | |||
| 1893[5] | 2027  |
სომხები (57 %), ქართველები (36,5 %) | ||
| 1910[6] | 2105 |
1081 | 1024 | |
| 1989[7] | 8483  |
- | - | |
| 2002[7] | 7315 |
- | - | |
| 2014[1] | 6167 |
2997 | 3170 |
ისტორიული ძეგლები
დუშეთში შემორჩენილია წმინდა გიორგის ეკლესია (IX-X სს) ფრესკული მოხატულობით, ე.წ. მოხელის დარბაზი (XVII ს.) და ჭილაშვილების ციხე-დარბაზი (1798-1801 წწ).
იხილეთ აგრეთვე
- დუშეთის ამილახვრიანთკარის ეკლესია
- დუშეთის კობიანთკარის ეკლესია
- დუშეთის წმინდა გიორგის ეკლესია
- დუშეთის გეოფიზიკური ობსერვატორია
ლიტერატურა
- ჯაოშვილი ვ. გვასალია ჯ. ბედუკაძე ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 660.
სქოლიო
- ↑ 1.0 1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 6 სექტემბერი 2016.
- ↑ საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-06. ციტირების თარიღი: 2011-08-14.
- ↑ საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“
- ↑ Кавказский календарь на 1883 год გვ. 268
- ↑ Кавказский календарь на 1894 год გვ. 340
- ↑ Кавказский календарь на 1912 год
- ↑ 7.0 7.1 საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგბი, ტომი I. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2003). ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი, 2016.
| ||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
